Chào bạn, viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý tự miễn mạn tính gây đau nhức, sưng tấy và cứng khớp, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Một trong những câu hỏi thường gặp nhất về bệnh này là liệu nó có di truyền hay không. Nếu bạn hoặc người thân đang phải đối mặt với viêm khớp dạng thấp, hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh này, chắc hẳn bạn rất quan tâm đến vấn đề này. Hãy cùng mình tìm hiểu rõ hơn về vai trò của di truyền trong bệnh viêm khớp dạng thấp nhé!
Viêm khớp dạng thấp có di truyền không?
Theo các chuyên gia, viêm khớp dạng thấp không được xếp vào nhóm bệnh di truyền theo kiểu Mendelian đơn gen, nghĩa là không phải cứ có gen bệnh là chắc chắn sẽ mắc bệnh. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc tăng nguy cơ phát triển bệnh.
Nhiều chuyên gia đồng ý rằng nguyên nhân gây viêm khớp dạng thấp là sự phối hợp phức tạp giữa các yếu tố di truyền và môi trường. Điều này có nghĩa là một người có thể mang các gen làm tăng khả năng mắc bệnh, nhưng họ có thể không bao giờ phát triển bệnh nếu không có sự tác động của các yếu tố môi trường khác.
Vai trò của gen trong bệnh viêm khớp dạng thấp
Các nhà khoa học đã xác định được một số gen liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp. Trong đó, các biến thể trong nhóm gen HLA (Human Leukocyte Antigen), đặc biệt là gen HLA-DRB1, được xem là yếu tố di truyền quan trọng nhất. Các protein được tạo ra từ gen HLA giúp hệ thống miễn dịch phân biệt giữa các protein của cơ thể và protein của các tác nhân xâm nhập từ bên ngoài (như virus và vi khuẩn). Sự thay đổi trong gen HLA có thể khiến hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các mô khớp, dẫn đến viêm khớp dạng thấp.
Người ta ước tính rằng yếu tố di truyền đóng góp khoảng 60% vào nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, và riêng các gen HLA có thể chiếm tới 30% trong số đó. Ngoài HLA-DRB1, các gen khác như HLA-DRB1*01 và HLA-DRB1*04 cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh, trong khi một số gen khác như HLA-DRB1*13 và HLA-DRB1*15 lại có thể liên quan đến việc giảm nguy cơ.
Nếu gia đình có người bị viêm khớp dạng thấp, tôi có nguy cơ cao không?
Nếu bạn có người thân trong gia đình (cha mẹ, anh chị em ruột) bị viêm khớp dạng thấp, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với những người không có tiền sử gia đình mắc bệnh. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn chắc chắn sẽ mắc bệnh. Nguy cơ chính xác còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác, bao gồm số lượng người thân mắc bệnh và mức độ quan hệ di truyền với họ.
Các yếu tố khác ngoài di truyền có ảnh hưởng đến bệnh viêm khớp dạng thấp?
Bên cạnh yếu tố di truyền, các yếu tố môi trường và lối sống cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển bệnh viêm khớp dạng thấp, bao gồm:
- Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2-3 lần so với nam giới.
- Tuổi tác: Bệnh thường khởi phát ở độ tuổi trung niên.
- Nhiễm trùng: Một số loại nhiễm trùng có thể kích hoạt hệ thống miễn dịch và dẫn đến viêm khớp dạng thấp ở những người có cơ địa nhạy cảm.
- Hút thuốc lá: Hút thuốc lá đã được chứng minh là làm tăng nguy cơ mắc bệnh và làm cho bệnh tiến triển nặng hơn.
- Dinh dưỡng: Chế độ ăn uống không lành mạnh có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và tăng nguy cơ viêm khớp.
- Căng thẳng: Stress và căng thẳng kéo dài có thể tác động tiêu cực đến hệ thống miễn dịch.
- Béo phì: Thừa cân và béo phì làm tăng áp lực lên các khớp và có thể liên quan đến tăng nguy cơ viêm khớp.
- Chấn thương: Một số chấn thương có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh.
Lời khuyên cho những người có tiền sử gia đình bị viêm khớp dạng thấp
Nếu bạn có người thân trong gia đình mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, điều quan trọng là bạn nên:
- Nắm rõ các triệu chứng của bệnh: Hãy tìm hiểu về các dấu hiệu sớm của viêm khớp dạng thấp như đau khớp dai dẳng, sưng và cứng khớp (đặc biệt vào buổi sáng).
- Theo dõi sức khỏe: Nếu bạn xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào nghi ngờ, hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Áp dụng một chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý và tránh hút thuốc lá.
- Giảm căng thẳng: Tìm các phương pháp thư giãn hiệu quả để kiểm soát stress.
Lời kết
Tóm lại, viêm khớp dạng thấp không phải là một bệnh di truyền đơn gen, nhưng yếu tố di truyền đóng một vai trò quan trọng trong việc tăng nguy cơ mắc bệnh. Nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh này, bạn có thể có nguy cơ cao hơn, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn chắc chắn sẽ mắc bệnh. Sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường đóng vai trò quyết định trong việc phát triển bệnh. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và duy trì một lối sống lành mạnh là những bước quan trọng để phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về nguy cơ mắc viêm khớp dạng thấp, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn bạn nhé!
